Iako je Subotica grad sa preko 20 etničkih zajednica, iz ličnog iskustva, čini se da je Dužijanca, žetvena svečanost Bunjevaca, najiščekivaniji, najposećeniji i najradosniji događaj na severu Bačke. Bogat program 113. Dužijance koji je trajao od 10.08. do 13. 08., obuhvatao je žetvene običaje, izložbe rukotvorina od slame, muzičke večeri i predstavljanje KUD-ova, kako iz Vojvodine tako i iz okolnih država, završen je na Gradskom trgu Bandašicinim kolom.
Kao i svake godine, svečana povorka s kočijom ukrašenom slamenom krunom, predvođena bandašem i bandašicom, ove godine Petrom Šimokovim Vukmanovim i Dunjom Šimić, u devet sati ispraćena je uz blagoslov iz crkve svetog Roka (Kerska crkva). Kolona lipicanera, koje su ponosno jahale mlade Bunjevke u svečanim odelima, lagano je prošla Beogradskim putem do katedrale svete Tereze Avilske, u kojoj je održana misa zahvalnica i osveštan kruv.
Iako istrenirani, pod pritiskom buke, dečje vriske, cike violina i brundanja kontrabasa, konji su se uznemireno ispinjali na zadnje noge. Dok su čekali izlazak bandaša i bandašice, kao i gradskih i crkvenih velikodostojnika, napolju su se tiskali dečaci i devojčice u bunjevačkim nošnjama. Na samoj ulici momčići od petnaestak godina uz pomoć starijih kolega pokazivali su umetnost korišćenja biča. Dame u godinama, naravno, u nošnjama, vesele, nasmejane i rumenih obraza pevale su bunjevačke pisme dok su ih sa strane posmatrali muževi uz vrcave komentare.
Malo dalje od njih gosti iz Hrvatske polako se ustrojavali u kolonu, kako bi spremni dočekali polazak na Gradski trg i svečano predavanje „kruva“ gradonačelniku Subotice Stevanu Bakiću.
A Gradski trg, jedan od najlepših u Srbiji, bio je tesan za sve Subotičane i njihove goste koji su danima uživali u ovoj žetvenoj svečanosti. Nakon predaje kruva, tačno u podne, i obraćanja gradonačelnika, dnevni program Dužijance je završen i najavljeno je čuveno Bandašicino kolo za 20 časova.
Ono što je sigurno, ali što nismo mogli da ispratimo, jedna od vodećih pesama nakon svečanog kola biće čuvena Bunjevačka „Ja cura ti divojka svađamo se oko momka“. A „svađa“ cura i divojaka biće obeležena 18. avgusta u Novom Sadu, kao i 20. avgusta. u Beogradu. Pa, Bunjevci dragi, vidimo se.
Šta je Dužijanca?
Dužijanca je žetvena svečanost Bunjevaca, kojom se obeleževa završetak žetve, a u religioznom smislu predstavlja izraz zahvale Bogu za dobijeni rod. Izvorni oblik koji označava završetak srećno obavljenog posla, risa na njivi, gde je bandaš glavni nosilac posla u žetvi koji se završava u veselju. Kad je kosidba gotova i ris završen, mlađa, spretnija risaruša bi na njivi isplela venac od žita bandašu koji mu je stavljan na šešir. Nakon završenog posla na njivi, svi risari na čelu sa bandašom došli bi na salaš gde bi ih gazda i gazdarica dočekali. Bandaš bi skinuo venac sa šešira koji simbolizuje krunu završenog posla i dao ga domaćinu.
Tekst: Zorica Dragojević
Foto: Zorica Dragojević
