Bolest je potvrđena 7. marta na farmi mlečnih krava u Mađarskoj. Nadležne mađarske vlasti su odmah reagovale.
Ivica Tomić, savetodavac za stočarstvo u vranjskoj PSSS, ističe da se bolest manifestuje febrilnim stanjem i pojavom karakterističnih vezikula (afti) i erozija na sluznici usta, jeziku, nosnom ogledalu, koži mlečne žlezde, između papaka i na kruni papaka.
– Uzročnik slinavke i šapa je RNK virus koji pripada familiji Picornaviridae i rodu Aphthovirus. Postoji sedam imunološki različitih serotipova virusa koji izazivaju iste simptome bolesti kod životinja – kaže Tomić.
Virus je prema njegovim rečima neotporan na visok i nizak ph i na visoku temperaturu. Može da preživi temperturu pasterizacije u trajanju od 15 do 17 sec. na 72 stepena Celzijusova. Njegova otpornost zavisi od temperature i sredine u kojoj se nalazi. U mleku na temperaturi od 4 stepena Celzijusova može da izdrži oko nedelju dana, na tlu i u senu tri dana u toplom periodu godine, mesec dana u jesen, a zimi i do šezdeset dana. U zamrznutom mesu može izdržati osamdeset dana, a u izmetu 14. Osetljiv je na rastvore NaOH koji se koristi za dezinfekciju kao 2% rastvor. Za dezinfekciju prostorija koriste se pare formaldehida koje deluju na virus.
– Najznačajniji rezervoari bolesti su papkari, najpre goveda. Značajni rezervoari bolesti su divlji papkari i primitivne rase goveda koji nemaju izražene simptome bolesti, ali su kliconoše. Svinje su veoma značajan izvor zaraze za goveda. Infekcija ne mora u svim slučajevima da se prenese sa jedne životinjske vrste na drugu – ističe Tomić i naglašava da u regionima gde se bolest javlja endemski i gde se ne vrši vakcinacija protiv slinavke i šapa, bolest se unosi najčešće kliconošama i mesom ili proizvodima od mesa.
Bolest se prenosi direktnim i indirektnim kontaktom
Bolest se može prenositi direktnim ili indirektnim kontaktom. Uzročnik se nalazi u sekretima i ekskretima obolelilh životinja i kliconoša. Za vreme inkubacije bolesti, nekoliko sati nakon inficiranja životinje virus se može izlučivati salivom. Virus se nalazi u sadržaju afti, mleku, fecesu, spermi i urinu.
Inkubacija bolesti kod goveda iznosi dva do šest dana, svinja dva do jedanaest, ovaca dva do tri i kod koza dva do osam dana. Bolest počinje povećanjem telesne temperature koja iznosi 41,0 do 41,5 Celzijusovih stepeni. Životinje imaju smanjen apetit i preživ, smanjuju proizvodnju mleka, a za 24 časa imaju pojačano lučenje pljuvačke iz usta. Na sluznici usta i na jeziku zapažaju se zapaljive promene, a za jedan do dva dana zapažaju se tipične vezikule (afte) koje mogu biti veličine trešnje do golubijeg jajeta. Istovremeno se pojavljuju afte na kruni i između papaka, a nešto ređe na vimenu. Afte prskaju za jedan do dva dana nakon čega opada telesna temperatura, a na mestu prsnutih afti ostaju erozije. Zbog prsnuća afti, iz usta se cedi sekret koji može da visi do zemlje. Iz nosa se takože cedi sekret koji je mukopurulentan. Smanjenje mlečnosti kod krava može da traje duže vremena nakon ozdravljenja, naročito ako nastane mastitis.
– Osnovni cilj profilakse jeste da se sprovođenjem određenih mera spreči unošenje bolesti u zemlje ili regione koji su slobodni od slinavke i šapa. Te mere uključuju zoosanitarnu kontrolu, kontrolu uvoza i izvoza, kontrolu kretanja ljudi, kontrolu transporta, prometa robe – podvlači Tomić i dodaje da u slučaju da se bolest pojavi u određenom regionu sprovode se stroge zoosanitarne mere, zoohigijenske mere, vakcinacija u ugroženim zonama, blokira se žarište, ubijaju se i neškodljivo uklanjaju obolele i životinje sumnjive na zarazu i prekidaju se svi mogući putevi infekcije.
Tekst i foto: Gordana Nastić
