Zbog učestale pojave tripsa, štetnog organizma u zasadima povrća vranjskih povrtara, zaposleni u tamošnjoj Poljoprivredno savetodavnoj i stručnoj službi, i na početku nove proizvodne sezone, upozoravaju proizvođače da na vreme krenu sa njegovim suzbijanjem.
Najznačajnija vrsta tripsa, prema rečima Dejana Mujakića, savetodavca za zaštitu bilja u ovoj poljoprivrednoj službi, je duvanov trips, a poslednjih godina i kalifornijski trips koji su u proizvodnim zasadima naročito brojni tokom letnjih meseci, čim nastupe letnje vrućine i duži sunčani periodi.
Duvanov trips
„To su veoma sitni insekti veličine 1-2 milimetara, sivožute do tamnosive boje. U proizvodnim zasadima su naročito brojni tokom letnjih meseci, čim nastupe letnje vrućine i duži sunčani periodi”, ističe Mujakić i naglašava da se do tog perioda razvijaju na raznim gajenim i korovskim biljkama, i pored duvana oštećuju skoro 400 biljnih vrsta.
Pored direktnih šteta tripsi, po njegovim rečima, mogu da prenose i viruse. Duvanov trips ima pet do osam generacija godišnje, prezimljava u zemlji, ispod biljnih ostataka i na drugim skrivenim mestima. Toplo i suvo vreme, odnosno duži sušni periodi, pogoduju masovnom razmnožavanju tripsa.
Ovaj štetni organizam se može suzbiti uništavanjem biljnih ostataka, suzbijanjem korova, uzgojem tolerantnih sorti, kao i biološkim suzbijanjem predatorskim stenicama roda (Orius), predatorskim grinjama (Amblyseius) ili bioinsekticidima koji sadrže parazitske nematode roda (Steinernema).
Kalifornijski trips
„Količina koja je potrebna za njihovo uništavanje zavisi od stanja zasada i veličine populacije tripsa koja je prisutna”, savetuje Mujakić i ističe da se stenice i grinje istresaju na biljke iz plastične bočice u koje su upakovane. Nakon primene potreban je određeni period da se stenica i grinja razviju, odnosno da počnu da deluju i da dođe do smanjenja populacije tripsa.
„Ovo je obično najteži deo i teško je uveriti poljoprivrednika da će sve biti u redu dok gleda kako trips pravi štetu na njegovim biljkama. Zbog toga se vrlo često desi da poljoprivrednici koji su krenuli sa biološkom zaštitom nisu istrajali na tome, pa su posegnuli za primenom hemijskih sredstva i samim tim napravili veliku grešku”, priča Mujakić.
Za praćenje ove štetočine se u zaštićenim prostorima postavljaju plave i žute lepljive ploče. U uslovima gde je prisutnost štetočine velika, može da se postavi i veći broj ploča jer će se na taj način smanjiti brojnost.
„Nakon početnog smanjenja populacije tripsa, dolazimo do odluke koju poljoprivredni proizvođači moraju da donesu, a to je da li koristiti hemijsku zaštitu ili primeniti biološku”, kaže naš sagovornik.
On ističe da se hemijska zaštita sprovodi istim preparatima kao kod zaštite protiv vašiju, uz primenu insekticida različitog mehanizma delovanja, kako bi se usporilo nastajanje rezistentnosti. Sa hemijskim suzbijanjem treba početi čim se konstatuju prvi primerci tripsa, a registrovane ampule za suzbijanje tripsa su ciantraniliprol, formetanat – hidrohlorid, spinosad, formetanat, – hidrohlorid i ampule spinosad i abamektin.
Tekst: Gordana Nastić
